Skip to main content

ISO 25010 – Betrouwbaarheid

Betrouwbaarheid – ISO 25010


De mate waarin een systeem, product of component gespecificeerde functies uitvoert onder gespecificeerde condities gedurende een gespecificeerde hoeveelheid tijd.


De derde categorie is Betrouwbaarheid, die bestaat uit Herstelbaarheid, Foutbestendigheid, Beschikbaarheid en Volwassenheid. In de ISO 9126 was Betrouwbaarheid als attribuut opgenomen, die wij in Kwaliteit op Maat als Bedrijfszekerheid hadden benoemd. Ik volg hier de naamgeving zoals in de ISO 25010 wordt gehanteerd, waarbij ik Bedrijfszekerheid eigenlijk beter dan Betrouwbaarheid vind. In de ISO 25010 is Betrouwbaarheid gepromoveerd naar categorie. Op zich terecht, want organisaties worden steeds meer afhankelijk van de ICT.


Bezoekers van een webshop willen niet alleen toegang tijdens kantooruren. Laat staan als het zelfs een mondiale webshop betreft, dan dient deze 24/7 beschikbaar te zijn. Op ieder gewenst moment moet het dan mogelijk zijn om een order te plaatsen om te voorkomen dat klanten afhaken. Hoe dichter een applicatie bij het uiteindelijke klantcontact wordt gebruikt, hoe belangrijker Beschikbaarheid is. Ook als de noodzaak voor snelheid van handelen hoog is, bijvoorbeeld bij een 112-centrale, dan moet een applicatie beschikbaar te zijn.

Naarmate het informatiesysteem een belangrijkere rol speelt in het primaire bedrijfsproces, zullen strengere eisen aan de Betrouwbaarheid worden gesteld. De noodzaak voor het stellen van eisen heeft te maken met de kans op optreden van uitval, maar vooral ook met de mogelijke gevolgen daarvan.
Een voorbeeld is de software in een hart-bewakingssysteem; aangezien hier mensenlevens in het geding zijn, moet een dergelijk systeem extreem Betrouwbaar zijn.


Sommige systemen moeten 24 uur per dag beschikbaar zijn en dat gedurende 7 dagen per week. Dit is bijvoorbeeld het geval met plaatsreserveringssystemen voor vliegtuigen. Voor andere systemen is het voldoende als ergens in de loop van de week een keer een uur van het systeem gebruik gemaakt kan worden. Wel geldt in het algemeen, dat een gebruiker het als zeer vervelend ervaart als een systeem niet beschikbaar is wanneer hij er op rekent.
Beschikbaarheid binnen productkwaliteit heeft een sterke connectie met de kwaliteit tijdens gebruik (Quality in use). Ik kom hier later op terug.


Definities attributen


Volwassenheid (Maturity)

  • De mate waarin een systeem, product of component aan betrouwbaarheidsbehoeften voldoet onder normale werkomstandigheden.

Beschikbaarheid (Availability)

  • De mate waarin een systeem, product of component operationeel en toegankelijk is wanneer men het wil gebruiken.

Foutbestendigheid (Fault tolerance)

  • De mate waarin een systeem, product of component werkt zoals bedoeld ondanks de aanwezigheid van hard- of softwarefouten.

Herstelbaarheid (Recoverability)

  • De mate waarin het product of systeem, in geval van een onderbreking of bij een fout, de direct betrokken gegevens kan herstellen en het systeem in de gewenste staat kan terug brengen.

Informatiesystemen vallen soms uit. Zeker voor systemen, die over grotere afstand moeten communiceren, is dat niet altijd te vermijden: Er kan onverwacht een communicatieprobleem optreden. Wanneer er eisen worden gesteld aan de beheersing van de gevolgen van een dergelijke storing, worden deze in het kader van Herstelbaarheid expliciet gemaakt. Hoe lang mag de uitval maximaal duren ? Is ingrijpen van een operator mogelijk of moet het systeem zichzelf herstellen ? Hoeveel transacties mogen er maximaal verloren gaan ? Er wordt zelfs zelfherstellende software ontwikkeld. In welke mate dit enkel hardware problemen opvangt of zelfs fouten in de software, de tijd zal het ons leren.