Artificial Intelligence: Utopie of dystopie?

Deel 1: Wat is Artificial Intelligence en hoe werkt het?

Intro

Eén van de meest besproken items op het gebied van wetenschappelijke vooruitgang van dit moment is iets dat niet lang geleden slechts behoorde tot het rijk van science fiction. Volgens velen is het echter slechts een kwestie van tijd is voor het zijn intrede doet, misschien al tijdens de huidige generatie. Wat zeker is, is dat wanneer het er is, het de samenleving drastisch zal veranderen. We hebben het hier over kunstmatige intelligentie, ook bekend onder de Engelstalige afkorting AI (Artificial Intelligence). Tijdens onze laatste pizzasessie hebben we dit interessante onderwerp behandeld om antwoord te krijgen op vragen als: Wat is het eigenlijk precies en wat zijn de laatste ontwikkelingen hierin? We blikken vooruit op wat de ingrijpende gevolgen hiervan kunnen zijn, zo ook op software testing.

Wat is het en hoe werkt het?

Er bestaan meerdere definities voor AI. Een gangbare definitie is: Artificial Intelligence is erop gericht functies van intelligentie te ontwikkelen buiten het menselijke brein. Artificial, of kunstmatig, is alles wat niet biologisch is en intelligentie is het vermogen om kennis en ervaring toe te passen bij het oplossen van problemen.

AI wordt onderverdeeld in drie categorieën: Artificial Narrow Intelligence (ANI), Artificial General Intelligence (AGI) en Artificial Super Intelligence (ASI). De eerstgenoemde bestaat al. ANI, ook wel Weak Intelligence genoemd, bestaat uit algoritmes die gericht zijn op het bereiken van één specifiek doel of een collectie van gerelateerde doelen. Het werkt door middel van neurale netwerken, die in essentie een brein simuleren. Het idee van deze neurale netwerken bestaat al decennia, maar is pas in recente jaren echt realiseerbaar geworden door de toegenomen rekenkracht van computers. Belangrijk voor de werkzame algoritmes is het ontdekken en classificeren van non-lineaire verbanden. Er zijn al tal van algoritmes ontwikkeld die binnen bepaalde domeinen op zeer efficiënte wijze taken uitvoeren, en deze alleen nog maar beter gaan uitvoeren door steeds nieuwe data te analyseren. Hier hebben we allemaal dagelijks al mee te maken en deze ‘domme’ AI’s zijn vrijwel altijd beter in hetgeen wat ze doen dan mensen. Een aantal bekende voorbeelden zijn:

• Zoekmachines
• Image recognition/ FaceID
• Automatische inkoop
• Bots die aandelen verhandelen
• Digital assistants (Siri, Alexa)
• AI’s die zichzelf computerspellen leren spelen (en mensen binnen de kortste keren verslaan)
• De Maeslantkering, die op basis van een kennis gebaseerd systeem worden geopend of gesloten.

We spreken over Artificial General Intelligence (AGI) of ‘Strong’ AI wanneer er een niveau van kunstmatige intelligentie wordt bereikt dat minimaal gelijk is aan het niveau van de mens. In tegenstelling tot ANI, zal een entiteit van AGI zich niet beperken tot het oplossen van een enkel type probleem, of enkele gerelateerde problemen. Deze vorm van kunstmatige intelligentie bestaat (nog) niet, maar veel experts denken dat dit een kwestie van enkele decennia zal zijn, hoewel er ook experts zijn met een veel sceptischere mening. Wanneer het zover is zal het echter een heleboel vragen, dilemma’s en uitdagingen met zich meebrengen waar we als maatschappij mee te maken gaan krijgen. Kan een dergelijke intelligente entiteit als bewustzijn worden gezien? En moeten we het daarom rechten geven? Hoe gaan we als maatschappij om met het enorme banenverlies dat een potentieel hooggeschoolde, goedkope werkkracht teweeg brengt (dit probleem wordt vandaag al langzaam ingezet door ANI)? Moeten we onze economie gaan herinrichten?

Als we nadenken over de mogelijkheid van een machine die gelijk is aan ons op het gebied van intelligentie, dan is het niet heel moeilijk om nog een stap verder te denken. Wat als er een AI ontstaat of ontwikkeld wordt die nog veel slimmer is dan mensen, nog slimmer dan alle mensen bij elkaar? Is dit een absurde gedachte die beperkt zal blijven tot sci-fi films en boeken? Misschien niet. Computers hebben een voordeel dat organismen niet hebben: directe verbondenheid. Wanneer een machine menselijke capaciteiten kan bereiken, stel je dan eens voor dat al die apparaten met elkaar verbonden zijn via het internet en alle data en rekenkracht kunnen delen. Hiermee zou een Artificial Super Intelligence (ASI) kunnen ontstaan of gecreëerd worden. Dit is voor veel mensen een beangstigend idee. En met goed recht. Al duizenden jaren zijn mensen de dominante en meest intelligente levensvorm op aarde. Wat als we nu opeens van onze troon worden gestoten? Niemand kan precies weten hoe zo’n AI denkt. Zal het compassie kennen? Zal het onverschillig zijn? Als een soort orakel dienen? Of ons als overbodig of zelfs als bedreiging zien? De tijd zal het leren. Mocht het ooit zover komen, dan moeten we in ieder geval goed nadenken over veiligheidsmaatregelen. Als deze geest uit de fles is, krijg je hem er niet zomaar weer in.

In het volgende deel bespreken we de laatste ontwikkelingen en toepassingen van Artificial Intelligence.